Ο Σύριος ηγέτης των ανταρτών Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι εγκατέλειψε αυτό το νούμερο του αντάρτη που συνδέεται με το τζιχαντιστικό παρελθόν του, και χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα, Αχμέντ αλ-Σαράα, σε επίσημες ανακοινώσεις που εκδόθηκαν από την Πέμπτη, πριν από την πτώση του Προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Αυτή η κίνηση αποτελεί μέρος της προσπάθειας του Γιολάνι να ενισχύσει τη νομιμότητά του σε ένα νέο πλαίσιο, καθώς η ισλαμική μαχητική ομάδα του, Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), ηγετώντας άλλες επαναστατικές φατρίες, ανακοινώνει τη σύλληψη της συριακής πρωτεύουσας, Δαμασκός, στερεοποιώντας τον έλεγχό της σε μεγάλο μέρος της χώρας.
Η μεταμόρφωση του Jolani δεν είναι πρόσφατη, αλλά έχει καλλιεργηθεί προσεκτικά όλα αυτά τα χρόνια, φανερή όχι μόνο στις δημόσιες δηλώσεις και συνεντεύξεις του με διεθνή καταστήματα αλλά και στην εξελισσόμενη εμφάνισή του.
Μόλις ντυθεί με παραδοσιακή μαχητική ενδυμασία τζιχαντιστών, έχει υιοθετήσει μια πιο δυτική ντουλάπα τα τελευταία χρόνια.
Τώρα, καθώς ηγείται της επίθεσης, έχει δωρίσει στρατιωτικές κούρες, συμβολίζοντας τον ρόλο του ως διοικητή της αίθουσας επιχειρήσεων.
Αλλά ποιος είναι ο Jolani - ή ο Ahmed al-Saraa - και γιατί και πώς έχει αλλάξει;
Μια συνέντευξη PBS 2021 με τον Jolani αποκάλυψε ότι γεννήθηκε το 1982 στη Σαουδική Αραβία, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός πετρελαίου μέχρι το 1989.
Εκείνο το έτος, η οικογένεια Jolani επέστρεψε στη Συρία, όπου μεγάλωσε και έζησε στη γειτονιά Mezzeh της Δαμασκού.
Το ταξίδι του Jolani ως τζιχαντιστής ξεκίνησε στο Ιράκ, συνδεδεμένο με την Αλ Κάιντα μέσω του πρόδρομου του Ισλαμικού Κράτους (IS) της ομάδας - αλ-Κάιντα στο Ιράκ και, αργότερα, του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ (ISI).
Μετά την εισβολή υπό την ηγεσία των ΗΠΑ το 2003, ενώθηκε με άλλους ξένους μαχητές στο Ιράκ και, το 2005, φυλακίστηκε στο Camp Bucca, όπου ενίσχυσε τις τζιχαντιστικές σχέσεις του και αργότερα εισήχθη στον Abu Bakr al-Baghdadi, τον ήσυχο λόγιο που αργότερα θα πήγαινε να ηγηθεί του IS.
Το 2011, η Βαγδάτη έστειλε τον Γιολάνι στη Συρία με χρηματοδότηση για τη δημιουργία του Μέτωπου Αλ-Νούσρα, μυστική φατρία που συνδέεται με την ISI.
Μέχρι το 2012, η Nusra είχε γίνει μια εξέχουσα δύναμη της Συρίας, κρύβοντας τους δεσμούς της με την IS και την al-Qaeda.
Ένταση προέκυψε το 2013 όταν η ομάδα της Βαγδάτης στο Ιράκ δήλωσε μονομερώς τη συγχώνευση των δύο ομάδων (ISI και Nusra), δηλώνοντας τη δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντ (ISIL ή ISIS), και αποκαλύπτοντας δημοσίως για πρώτη φορά τους δεσμούς μεταξύ τους.
Ο Τζολάνι αντιστάθηκε, καθώς ήθελε να απομακρύνει την ομάδα του από τις βίαιες τακτικές της ISI, οδηγώντας σε διάσπαση.
Για να ξεφύγει από αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο Jolani υποσχέθηκε υποταγή στην Αλ Κάιντα, καθιστώντας το Nusra Front το συριακό του υποκατάστημα.
Από την αρχή, έδωσε προτεραιότητα στο να κερδίσει τη συριακή υποστήριξη, αποστασιοποιημένος από τη βαρβαρότητα του IS και τονίζοντας μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στην τζιχάντ.
Τον Απρίλιο του 2013, η al-Nusra Front έγινε η συριακή θυγατρική της al-Qaeda, θέτοντας το σε αντίθεση με την IS.
Ενώ η κίνηση της Jolani ήταν εν μέρει μια προσπάθεια να διατηρηθεί η τοπική υποστήριξη και να αποφευχθεί η αποξένωση των Συρίων και των επαναστατικών φατριών, η σχέση της αλ-Κάιντα τελικά δεν έκανε τίποτα για να ωφελήσει αυτή την προσπάθεια.
Έγινε μια επείγουσα πρόκληση το 2015 όταν η Nusra και άλλες φατρίες κατέλαβαν την επαρχία Idlib, αναγκάζοντάς τους να συνεργαστούν στη διοίκησή της.
Το 2016, η Jolani έκοψε τους δεσμούς με την al-Qaeda, επαναπροσδιορίζοντας την ομάδα ως Jabhat Fatah al-Sham και αργότερα ως Hayat Tahrir al-Sham (HTS) το 2017.
Ενώ αρχικά εμφανιζόταν επιφανειακό, το σχίσμα αποκάλυψε βαθύτερες διαιρέσεις.
Η Al-Qaeda κατηγόρησε τον Jolani για προδοσία, οδηγώντας σε αποστασίες και σχηματισμό του Hurras al-Din, ενός νέου συνεργάτη της al-Qaeda στη Συρία, το οποίο η HTS συνέτριψε αργότερα το 2020.
Τα μέλη του Hurras al-Din, ωστόσο, παρέμειναν επιφυλακτικά παρόντα στην περιοχή.
HTS στόχευσε επίσης τους πράκτορες IS και τους ξένους μαχητές στο Idlib, διαλύοντας τα δίκτυά τους και αναγκάζοντας κάποιους να υποβληθούν σε προγράμματα "δερματοποίησης."
Αυτές οι κινήσεις, δικαιολογημένες ως προσπάθειες για την ενοποίηση των μαχητικών δυνάμεων και τη μείωση των εχθροπραξιών, σηματοδότησαν τη στρατηγική της Jolani να θέσει την HTS ως κυρίαρχη και πολιτικά βιώσιμη δύναμη στη Συρία.
Παρά το δημόσιο διαχωρισμό από την Αλ Κάιντα και τις αλλαγές ονόματος, η HTS συνέχισε να ορίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες ως τρομοκρατική οργάνωση, και οι ΗΠΑ διατήρησαν αμοιβή 10 εκατομμυρίων δολαρίων για πληροφορίες σχετικά με το πού βρίσκεται η Jolani.
Οι δυτικές δυνάμεις θεωρούσαν τον χωρισμό σαν μια φάρσα.
Σύμφωνα με τη Jolani, η HTS έγινε η κυρίαρχη δύναμη στο Idlib, το μεγαλύτερο οχυρό ανταρτών της βορειοδυτικής Συρίας και φιλοξενεί περίπου τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους εκτοπίστηκαν από άλλες συριακές επαρχίες.
Για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με μια μαχητική ομάδα που κυβερνά την περιοχή, η HTS ίδρυσε ένα πολιτικό μέτωπο, την αποκαλούμενη "Κυβέρνηση Συριακής Σωτηρίας" (SG) το 2017 ως πολιτικό και διοικητικό της σκέλος.
Ο ΓΓ λειτουργούσε σαν κράτος, με πρωθυπουργό, υπουργεία και τοπικά τμήματα που επέβλεπαν τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία και η ανασυγκρότηση, διατηρώντας παράλληλα ένα θρησκευτικό συμβούλιο που καθοδηγείται από τη Σαρία, ή Ισλαμικό νόμο.
Για να επαναδιαμορφώσει την εικόνα του, ο Jolani ασχολήθηκε ενεργά με το κοινό, επισκεπτόμενος στρατόπεδα εκτόπισης, παρακολουθώντας εκδηλώσεις και επιβλέποντας τις προσπάθειες παροχής βοήθειας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια κρίσεων όπως οι σεισμοί 2023.
Η HTS τόνισε τα επιτεύγματα στη διακυβέρνηση και την υποδομή για να νομιμοποιήσει τον κανόνα της και να αποδείξει την ικανότητά της να παρέχει σταθερότητα και υπηρεσίες.
Έχει προηγουμένως επαινέσει τους Ταλιμπάν, κατά την επιστροφή τους στην εξουσία το 2021, προσηλυτίζοντάς τους ως έμπνευση και πρότυπο για την αποτελεσματική εξισορρόπηση των τζιχαντιστικών προσπαθειών με τις πολιτικές φιλοδοξίες, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης τακτικών συμβιβασμών για την επίτευξη των στόχων τους.
Οι προσπάθειες του Jolani στο Idlib αντανακλούσαν την ευρύτερη στρατηγική του για να αποδείξει την ικανότητα του HTS όχι μόνο να πληρώνει τζιχάντ αλλά και να κυβερνά αποτελεσματικά.
Με προτεραιότητα τη σταθερότητα, τις δημόσιες υπηρεσίες και την ανασυγκρότηση, είχε ως στόχο να παρουσιάσει τον Idlib ως πρότυπο επιτυχίας υπό τον κανόνα HTS, ενισχύοντας τόσο τη νομιμότητα της ομάδας του όσο και τις δικές του πολιτικές φιλοδοξίες.
Αλλά υπό την ηγεσία του, το HTS έχει συνθλίψει και περιθωριοποιήσει άλλες μαχητικές φατρίες, τόσο τους τζιχαντιστές όσο και τους επαναστάτες, στην προσπάθειά του να εδραιώσει την εξουσία του και να κυριαρχήσει στη σκηνή.
Για πάνω από ένα χρόνο που οδήγησε στην αντάρτικη επίθεση υπό την ηγεσία του HTS στις 27 Νοεμβρίου, ο Jolani αντιμετώπισε διαμαρτυρίες στο Idlib από σκληροπυρηνικούς ισλαμιστές καθώς και από Σύριους ακτιβιστές.
Οι κριτικοί σύγκριναν τον κανόνα του με τον Ασάντ, κατηγορώντας τους HTS για αυταρχισμό, καταστέλλοντας τους αντιφρονούντες και σιωπώντας τους επικριτές.
Διαδηλωτές χαρακτήρισαν τις δυνάμεις ασφαλείας του HTS ως "Shabbiha," όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους πιστούς μπράβους του Ασάντ.
Υποστήριξαν επίσης ότι η HTS απέφευγε εσκεμμένα την ουσιαστική καταπολέμηση των κυβερνητικών δυνάμεων και περιθωριοποιημένων τζιχαντιστών και ξένων μαχητών στο Idlib για να τους εμποδίσει να συμμετάσχουν σε τέτοιες ενέργειες, όλα αυτά για να κατευνάσουν τους διεθνείς παράγοντες.
Ακόμη και κατά τη διάρκεια της τελευταίας επίθεσης, ακτιβιστές προέτρεψαν επίμονα το HTS να απελευθερώσει άτομα που φυλακίστηκαν στο Idlib, σύμφωνα με ισχυρισμούς, για έκφραση διαφωνίας.
Σε απάντηση σε αυτές τις επικρίσεις, η HTS ξεκίνησε αρκετές μεταρρυθμίσεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους.
Διέλυσε ή ανακάλεσε μια αμφιλεγόμενη δύναμη ασφαλείας που κατηγορείται για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ίδρυσε ένα "Department of Grievances" για να επιτρέψει στους πολίτες να υποβάλουν καταγγελίες εναντίον της ομάδας.
Οι επικριτές της είπαν ότι αυτά τα μέτρα ήταν απλά μια επίδειξη για να περιορίσουν τη διαφωνία.
Για να δικαιολογήσει την εδραίωση της εξουσίας στο Idlib και την καταστολή του πλουραλισμού μεταξύ των μαχητικών ομάδων, η HTS υποστήριξε ότι η ενοποίηση κάτω από μια ενιαία ηγεσία ήταν ζωτικής σημασίας για την επίτευξη προόδου και τελικά την ανατροπή της συριακής κυβέρνησης.
Η HTS και ο πολιτικός βραχίονας της, ο SG, περπάτησαν σε ένα σχοινί, προσπαθώντας να προβάλουν μια σύγχρονη, μέτρια εικόνα για να κερδίσουν τόσο τον τοπικό πληθυσμό όσο και τη διεθνή κοινότητα, διατηρώντας ταυτόχρονα την ισλαμική τους ταυτότητα για να ικανοποιήσουν τους σκληροπυρηνικούς στις περιοχές που κρατούνται από τους επαναστάτες και τις τάξεις του HTS.
Για παράδειγμα, το Δεκέμβριο του 2023, η HTS και η SG αντιμετώπισαν μια αντίδραση μετά από ένα "festival" που πραγματοποιήθηκε σε ένα γυαλιστερό νέο εμπορικό κέντρο επικρίθηκε από hardliners ως "ανήθικο."
Και αυτό τον Αύγουστο, μια παραολυμπιακή τελετή εμπνευσμένη από τους Αγώνες προκάλεσε έντονη κριτική από τους σκληροπυρηνικούς, παρακινώντας τον ΓΓ να επανεξετάσει την οργάνωση τέτοιων γεγονότων.
Τα περιστατικά αυτά απεικονίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η HTS στο να συμβιβάσει τις προσδοκίες της ισλαμικής βάσης της με τις ευρύτερες απαιτήσεις του συριακού πληθυσμού, οι οποίοι αναζητούν ελευθερία και συνύπαρξη μετά από χρόνια αυταρχικής διακυβέρνησης υπό τον Ασάντ.
Καθώς ξεκίνησαν οι τελευταίες επιθέσεις, τα παγκόσμια ΜΜΕ επικεντρώθηκαν στο τζιχαντιστικό παρελθόν του Τζολάνι, παρακινώντας κάποιους υποστηρικτές των επαναστατών να τον καλέσουν να κάνει πίσω, θεωρώντας τον υπεύθυνο.
Αν και προηγουμένως εξέφρασε την προθυμία να διαλύσει την ομάδα του και να κάνει στην άκρη, οι πρόσφατες πράξεις του και οι δημόσιες εμφανίσεις του λένε μια διαφορετική ιστορία.
Η επιτυχία της HTS στην ένωση των επαναστατών και σχεδόν την σύλληψη ολόκληρης της χώρας σε λιγότερο από δύο εβδομάδες έχει ενισχύσει τη θέση της Jolani, καταπραΰνοντας τους σκληροπυρηνικούς επικριτές και τις κατηγορίες του οπορτουνισμού.
Η Jolani και ο SG έχουν από τότε καθησυχάσει το εσωτερικό και το διεθνές κοινό.
Στους Σύριους, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων, υποσχέθηκαν ασφάλεια· στους γείτονες και στις δυνάμεις όπως η Ρωσία, δεσμεύτηκαν ειρηνικές σχέσεις.
Ο Γιολάνι διαβεβαίωσε ακόμη και ότι οι συριακές βάσεις της Ρωσίας θα παραμείνουν άθικτες αν σταματήσουν οι επιθέσεις.
Αυτή η αλλαγή αντικατοπτρίζει τη στρατηγική του HTS "μέτρια τζιχάντ" από το 2017, δίνοντας έμφαση στον πραγματισμό έναντι της άκαμπτης ιδεολογίας.
Η προσέγγιση του Jolani θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την πτώση των παγκόσμιων κινημάτων τζιχάντ όπως το IS και η al-Qaeda, των οποίων η έλλειψη ευελιξίας θεωρείται όλο και περισσότερο αναποτελεσματική και μη βιώσιμη.
Η τροχιά του μπορεί να εμπνεύσει άλλες ομάδες να προσαρμοστούν, σηματοδοτώντας είτε μια νέα εποχή τοπικού, πολιτικά ευέλικτου "τζιχαντισμού" ή απλώς μια προσωρινή απόκλιση από την παραδοσιακή πορεία για να κερδίσουν πολιτικά και εδαφικά οφέλη.