Ήταν μια καθοριστική στιγμή της πτώσης του συριακόυ καθεστώτος - επαναστάτες που απελευθέρωναν τους κρατούμενους από τις πιο διαβόητες φυλακές της χώρας.
Μια βδομάδα μετά, τέσσερις άνδρες μιλούν στο BBC για την εξιλέωση της απελευθέρωσής τους, και τα χρόνια τρόμου που προηγήθηκαν.
Προειδοποίηση: Αυτό το άρθρο περιέχει περιγραφές βασανιστηρίων Οι κρατούμενοι σιωπούσαν όταν άκουσαν τις φωνές έξω από την πόρτα του κελιού τους.
Η φωνή ενός ανθρώπου φώναζε: "Υπάρχει κανείς εκεί μέσα;" Αλλά φοβήθηκαν πολύ να απαντήσουν.
Με τα χρόνια, είχαν μάθει ότι το άνοιγμα της πόρτας σήμαινε ξυλοδαρμούς, βιασμούς και άλλες τιμωρίες.
Αλλά αυτή τη μέρα, σήμαινε ελευθερία.
Στην κραυγή του "Allahu Akbar," οι άνδρες μέσα στο κελί κοίταξαν μέσα από ένα μικρό άνοιγμα στο κέντρο της heavy metal πόρτας.
Είδαν αντάρτες στο διάδρομο της φυλακής αντί για φρουρούς.
"Είπαμε 'Είμαστε εδώ.
Ελευθερώστε μας," ένας από τους κρατούμενους, 30-year-old Qasem Sobhi Al-Qabalani, θυμάται.
Καθώς η πόρτα ήταν ανοιχτή, ο Κασέμ λέει ότι "έτρεξε έξω με γυμνά πόδια."
Όπως και οι άλλοι κρατούμενοι, συνέχισε να τρέχει και δεν κοίταξε πίσω.
"Όταν ήρθαν για να μας ελευθερώσουν και να φωνάξουν "βγαίνουν όλοι έξω," έτρεξα έξω από τη φυλακή, αλλά ήμουν τόσο τρομοκρατημένος να κοιτάξω πίσω μου γιατί νόμιζα ότι θα με έβαζαν πίσω," λέει ο 31χρονος Adnan Ahmed Ghnem.
Δεν γνώριζαν ακόμη ότι ο Πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ είχε εγκαταλείψει τη χώρα και ότι η κυβέρνησή του είχε πέσει.
Αλλά οι ειδήσεις σύντομα τους έφτασαν.
"Ήταν η καλύτερη μέρα της ζωής μου.
Ένα ανεξήγητο συναίσθημα.
Όπως κάποιος που μόλις είχε δραπετεύσει από το θάνατο," θυμάται ο Αντνάν.
Ο Qasem και ο Adnan είναι μεταξύ τεσσάρων κρατουμένων που το BBC μίλησε με τους οποίους απελευθερώθηκαν αυτή την εβδομάδα από τη φυλακή Saydnaya - μια εγκατάσταση για πολιτικούς κρατούμενους που ονομαζόταν "ανθρώπινο σφαγείο."
Όλοι έδωσαν παρόμοιες αφηγήσεις για χρόνια κακομεταχείρισης και βασανισμού στα χέρια φρουρών, εκτελέσεων συντρόφων, διαφθοράς από αξιωματούχους της φυλακής και αναγκαστικών εξομολογήσεων.
Μας έδειξε επίσης μέσα στη φυλακή ένας πρώην κρατούμενος που είχε παρόμοιο λογαριασμό, και ακούστηκε από οικογένειες αγνοουμένων ανθρώπων που κρατούνταν στη Σαϊντνάγια οι οποίοι ψάχνουν απεγνωσμένα για απαντήσεις.
Έχουμε δει πτώματα που βρέθηκαν από αντάρτες μαχητές στο νεκροτομείο ενός στρατιωτικού νοσοκομείου, πιστεύεται ότι είναι κρατούμενοι Σαϊντνάγια, ότι οι γιατροί λένε ότι φέρουν σημάδια βασανιστηρίων.
Ομάδα Δικαιωμάτων Η Διεθνής Αμνηστία, η έκθεση της οποίας το 2017 σχετικά με τις φυλακές κατηγορεί τις αρχές για φόνο και βασανιστήρια εκεί, έχει ζητήσει "δικαιοσύνη και αποζημίωση για εγκλήματα βάσει του διεθνούς δικαίου στη Συρία," συμπεριλαμβανομένης της μεταχείρισης πολιτικών κρατουμένων.
Η φυλακή Saydnaya, ένα σύμπλεγμα που βρίσκεται πάνω σε έναν λόφο άγονης γης και περιβάλλεται από συρματόπλεγμα, ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και εδώ και δεκαετίες χρησιμοποιείται για να κρατάει αντιπάλους του καθεστώτος της οικογένειας Assad.
Έχει περιγραφεί ως η κύρια πολιτική φυλακή της χώρας από την εξέγερση του 2011, όταν ο Τουρκικός Σύνδεσμος των Κρατημένων και η Αγνοουμένων στη φυλακή Σαϊντνάγια αναφέρει ότι έγινε ουσιαστικά "σκάφος θανάτου."
Οι κρατούμενοι που μιλήσαμε είπαν ότι στάλθηκαν στη Σαϊντνάγια λόγω πραγματικών ή αντιληπτών δεσμών με τον επαναστατικό Ελεύθερο Συριακό Στρατό, την αντίθεσή τους στον Ασάντ, ή απλά επειδή ζούσαν σε μια περιοχή που ήταν γνωστό ότι τον εναντιώνονταν.
Κάποιοι είχαν κατηγορηθεί για απαγωγή και δολοφονία στρατιωτών του καθεστώτος και καταδικάστηκαν για τρομοκρατία.
Όλοι είπαν ότι είχαν δώσει εξομολογήσεις υπό "πίεση" και "βασανιστήριο."
Τους καταδίκαζαν ή τους καταδίκαζαν σε θάνατο.
Ένας άντρας είπε ότι είχε συλληφθεί στη φυλακή για τέσσερα χρόνια αλλά δεν είχε πάει ακόμη στο δικαστήριο.
Οι άνδρες κρατήθηκαν στο κύριο Κόκκινο Κτίριο της φυλακής, για τους αντιπάλους του καθεστώτος.
Ο Qasem αναφέρει ότι συνελήφθη ενώ περνούσε από ένα οδόφραγμα το 2016, κατηγορούμενος για τρομοκρατία με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, και στάλθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα σε αρκετές εγκαταστάσεις κράτησης πριν μεταφερθεί στη Σαϊντνάγια.
"Μετά από αυτή την πόρτα, είσαι νεκρός," λέει απαλά σε μια συνέντευξη στο σπίτι της οικογένειάς του σε μια πόλη νότια της Δαμασκού, καθώς οι συγγενείς μαζεύονται γύρω πίνοντας καφέ και κάνοντας νεύμα σε ζοφερή σαγηνεία.
"Εδώ ξεκίνησε το βασανιστήριο." Θυμάται ότι του γδύθηκαν γυμνοί και του είπαν να ποζάρει για μια φωτογραφία πριν τον χτυπήσουν επειδή κοιτούσε την κάμερα.
Λέει ότι μετά τον έβαλαν σε μια αλυσίδα με άλλους κρατούμενους και τον οδήγησαν, με τα πρόσωπά τους να κοιτάζει στο έδαφος, σε ένα μικροσκοπικό μοναχικό κελί όπου αυτός και άλλοι πέντε άντρες ήταν στριμωγμένοι και τους έδωσαν στολές για να φορούν αλλά στερούνταν τροφή και νερό για αρκετές μέρες.
Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στα κύρια κελιά της φυλακής, όπου τα δωμάτια δεν έχουν κρεβάτια, μια μόνο λάμπα και μια μικρή τουαλέτα στη γωνία.
Όταν επισκεφθήκαμε τη φυλακή αυτή την εβδομάδα, είδαμε κουβέρτες, ρούχα και τρόφιμα να στρώνονται στα πατώματα των κυττάρων.
Ο ξεναγός μας, πρώην κρατούμενος από το 2019-2022, μας περπάτησε στους διαδρόμους αναζητώντας το κελί του.
Δύο από τα δάχτυλά του και ένας αντίχειρας κόφτηκαν στη φυλακή, λέει.
Βρίσκοντας γρατζουνιές σε έναν τοίχο που πιστεύει ότι έφτιαξε, γονάτισε και άρχισε να κλαίει.
Περίπου 20 άνδρες κοιμόντουσαν σε κάθε δωμάτιο, αλλά οι κρατούμενοι μας είπαν ότι ήταν δύσκολο να γνωριστούμε - μπορούσαν να μιλούν μόνο με σιωπηλές φωνές και ήξεραν ότι οι φρουροί πάντα παρακολουθούσαν και άκουγαν.
"Όλα ήταν απαγορευμένα.
Απλά επιτρέπεται να τρως, να πίνεις και να κοιμάσαι και να πεθαίνεις," λέει ο Κασέμ.
Οι τιμωρίες στη Σαϊντνάγια ήταν συχνές και βάναυσες.
Όλοι οι άνθρωποι που μιλήσαμε περιγράφτηκαν χτυπημένοι με διαφορετικά εργαλεία - μεταλλικά στελέχη, καλώδια, ηλεκτρικά μπαστούνια.
"Μπήκαν στο δωμάτιο και άρχισαν να μας χτυπούν σε όλο μας το σώμα.
Θα έμενα ακίνητος, παρακολουθώντας και περιμένοντας τη σειρά μου," θυμάται ο Αντνάν, ο οποίος συνελήφθη το 2019 για κατηγορίες απαγωγής και δολοφονίας ενός στρατιώτη του καθεστώτος.
"Κάθε βράδυ, ευχαριστούσαμε τον Θεό που ήμασταν ακόμα ζωντανοί.
Κάθε πρωί, προσευχόμασταν στον Θεό, παρακαλούμε πάρτε τις ψυχές μας για να πεθάνουμε ειρηνικά." Ο Adnan και δύο από τους άλλους νεοαπελευθερωμένους κρατούμενους είπαν ότι μερικές φορές ήταν αναγκασμένοι να κάθονται με τα γόνατά τους προς τα μέτωπά τους και ένα λάστιχο οχήματος τοποθετημένο πάνω από το σώμα τους με ένα ραβδί σφηνωμένο μέσα τους ώστε να μην μπορούν να κινηθούν, πριν γίνουν οι ξυλοδαρμοί.
Οι μορφές τιμωρίας ήταν ποικίλες.
Ο Κασέμ λέει ότι τον κρατούσαν ανάποδα δύο αστυνομικοί φυλακών σε ένα βαρέλι νερό μέχρι που νόμιζε ότι θα "πέθαινε" και θα πέθαινε.
"Είδα το θάνατο με τα ίδια μου τα μάτια," λέει.
"Θα το έκαναν αυτό αν ξυπνούσες τη νύχτα, ή μιλούσαμε με δυνατή φωνή, ή αν είχαμε πρόβλημα με κάποιον άλλο κρατούμενο." Δύο από τους κρατούμενους απελευθερώθηκαν αυτή την εβδομάδα και ο πρώην κρατούμενος στο Σαϊντνάγια περιέγραψε ότι ήταν μάρτυρας σεξουαλικών επιθέσεων από φρουρούς, οι οποίοι είπαν ότι θα βίαζαν πρωκτικά κρατούμενους με ραβδιά.
Ένας άντρας είπε ότι οι κρατούμενοι θα πρόσφεραν στοματικό σεξ στους φρουρούς με την απελπισία τους για περισσότερο φαγητό.
Τρεις περιγράφηκαν φρουροί που πηδούσαν στο σώμα τους ως μέρος της κακοποίησης.
Σε ένα νοσοκομείο στην κεντρική Δαμασκό, συστηθήκαμε στον 43χρονο Imad Jamal, ο οποίος γκρίνιαζε τον πόνο σε κάθε άγγιγμα από τη μητέρα του που τον φρόντιζε στο κρεβάτι του.
Ζήτησε να περιγράψει την εποχή του στη Σαϊντνάγια, χαμογέλασε και απάντησε αργά στα Αγγλικά: " Όχι φαγητό.
Δεν κοιμάμαι.
Χτύπα.
Κέιν.
Πάλευα.
Αρρωστημένο.
Όλα δεν είναι φυσιολογικά.
Τίποτα φυσιολογικό.
Λέει ότι κρατήθηκε το 2021 κάτω από αυτό που περιέγραψε ως "πολιτική σύλληψη" λόγω της περιοχής από την οποία ήταν.
Μιλώντας ξανά στα αραβικά, λέει ότι έσπασε την πλάτη του όταν τον ανάγκασαν να κάθεται στο έδαφος με τα γόνατά του στο στήθος του ως φρουρός που πήδηξε από ένα περβάζι πάνω του ως τιμωρία για κλοπή φαρμάκων από έναν άλλο τρόφιμο για να δώσει σε ένα φίλο.
Αλλά για τον Imad, το δυσκολότερο πράγμα στη ζωή στη φυλακή ήταν το κρύο.
"Ακόμα και ο τοίχος ήταν κρύος," λέει.
"Έγινα ένα πτώμα που αναπνέει."
Υπήρχαν λίγα πράγματα για να ανυπομονούμε στη φυλακή, αλλά τρεις από τους κρατούμενους είπαν οτιδήποτε θετικό έγινε μετά με τιμωρία.
"Κάθε φορά που κάναμε ντους, κάθε φορά που είχαμε έναν επισκέπτη, κάθε φορά που βγαίναμε στον ήλιο, κάθε φορά που φεύγαμε από την πόρτα του κελιού θα τιμωρούμασταν," λέει ο 30χρονος Ρακάν Μοχάμεντ Αλ Σαέντ, ο οποίος λέει ότι κρατήθηκε το 2020 για ισχυρισμούς δολοφονίας και απαγωγής από τις προηγούμενες ημέρες του στον επαναστατικό Ελεύθερο Συριακό Στρατό, αλλά δεν είχε δικαστεί ποτέ.
Γεννάει τα σπασμένα δόντια του, λέγοντας ότι τα έβγαλε νοκ άουτ όταν τον χτύπησε στο στόμα ένας φρουρός με ραβδί.
Όλοι οι άντρες που μιλήσαμε είπαν ότι πίστευαν ότι οι άνθρωποι στα κελιά τους είχαν εκτελεστεί.
Οι φρουροί έρχονταν και φώναζαν ανθρώπους που θα τους έδιωχναν και δεν θα τους έβλεπαν ποτέ ξανά.
"Οι άνθρωποι δεν θα εκτελεστούν μπροστά μας.
Κάθε φορά που καλούσαν ονόματα στις 12 το πρωί, γνωρίζαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι επρόκειτο να σκοτωθούν," λέει ο Αντνάν.
Άλλοι έδωσαν παρόμοιες αφηγήσεις, εξηγώντας ότι δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζουν τι συνέβη σ'αυτούς τους ανθρώπους.
Ο πατέρας του Κασέμ και άλλοι συγγενείς λένε ότι η οικογένεια καταδικάστηκε για να πληρώσει τους αξιωματούχους της φυλακής πάνω από 10.000 δολάρια για να τον εμποδίσει να εκτελεστεί - αρχικά να μετατραπεί σε ισόβια και στη συνέχεια σε 20ετή ποινή.
Ο Κασέμ λέει ότι η θεραπεία του από φρουρούς βελτιώθηκε λίγο μετά από αυτό.
Αλλά, ο μπαμπάς του λέει, "αρνήθηκαν κάθε ποσό για να τον αφήσουν ελεύθερο."
Οι οικογένειες έστελναν στους αγαπημένους τους χρήματα για τροφή στη φυλακή, αλλά λένε ότι οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι θα κρατούσαν πολλά από αυτά και θα έδιναν στους κρατούμενους περιορισμένες μερίδες.
Σε μερικά κύτταρα, οι τρόφιμοι μάζευαν όλο το φαγητό μαζί.
Αλλά δεν ήταν αρκετό.
Ο Αντνάν βρήκε την πείνα ακόμα πιο δύσκολη από τους ξυλοδαρμούς.
"Θα πήγαινα για ύπνο και θα ξυπνούσα πεινασμένος," λέει.
"Υπήρχε μια τιμωρία που λάβαμε ένα μήνα όπου μια μέρα θα μας περνούσαν ένα κομμάτι ψωμί, την επόμενη μισή φέτα, μέχρι που θα ήταν ένα μικροσκοπικό ψίχουλο.
Τότε δεν ήταν τίποτα.
Ο Καζέμ λέει ότι μια μέρα οι φρουροί κάλυψαν το πρόσωπο του αρχηγού του πυρήνα του με το γιαούρτι και έκαναν τους άλλους να το γλύψουν.
Οι άντρες είπαν ότι η συμπεριφορά των φρουρών ήταν τόσο για την πρόκληση εξευτελισμού όσο και για τον πόνο.
Όλοι περιγράφτηκαν χάνοντας σημαντικά ποσά βάρους στη φυλακή εξαιτίας της υποσιτισμού.
"Το μεγαλύτερο όνειρό μου ήταν να φάω και να γεμίσω," λέει ο Καζέμ.
Η οικογένειά του δωροδοκούσε αξιωματικούς για δικαιώματα επίσκεψης.
Μερικές φορές τον έφερναν σε αναπηρικό καροτσάκι επειδή ήταν πολύ αδύναμος για να περπατήσει, λέει ο πατέρας του.
Οι αρρώστιες ήταν γεμάτες και οι κρατούμενοι δεν είχαν τρόπο να τους σταματήσουν να εξαπλωθούν.
Δύο από τους άνδρες που μιλήσαμε με τους οποίους αποφυλακίστηκαν την Κυριακή λένε ότι είχαν προσβληθεί από φυματίωση στη Σαϊντνάγια - ένας είπε ότι συχνά παρακρατούνταν φάρμακα ως μορφή τιμωρίας.
Αλλά ο Adnan λέει ότι οι "διαστάσεις από το φόβο" ήταν ακόμα χειρότερες από τις σωματικές.
Σε ένα νοσοκομείο στη Δαμασκό αυτή την εβδομάδα, ένας αξιωματούχος είπε σύντομος ιατρικός έλεγχος των κρατουμένων που στάλθηκαν εκεί είχε βρει "κυρίως ψυχολογικά προβλήματα."
Αυτές οι αφηγήσεις ζωγραφίζουν ένα μέρος χωρίς ελπίδα, μόνο πόνο.
Οι κρατούμενοι πέρασαν μεγάλο μέρος του χρόνου τους σιωπηλά χωρίς πρόσβαση στον έξω κόσμο, έτσι δεν είναι έκπληξη που λένε ότι δεν γνώριζαν τίποτα για την επαναστατική ισλαμική ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) ταχεία πρόοδο στη Συρία μέχρι να απελευθερωθούν εκείνο το πρωί.
Ο Κασέμ είπε ότι μπορούσαν να ακούσουν αυτό που ακουγόταν σαν ελικόπτερο που απογειωνόταν από το έδαφος της φυλακής πριν τις κραυγές των ανδρών στους διαδρόμους.
Αλλά στο κελί χωρίς παράθυρα δεν μπορούσαν να είναι σίγουροι.
Κατόπιν άνοιξαν οι πόρτες, και οι απελευθερωμένοι κρατούμενοι άρχισαν να τρέχουν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν.
"Ξεμείναμε από τη φυλακή.
Και εμείς το σκάσαμε από το φόβο," λέει ο Ρακάν, τις σκέψεις του για τα μικρά του παιδιά και τη γυναίκα του.
Κάποια στιγμή στο χάος, λέει, "Χτυπήθηκα από ένα αυτοκίνητο.
Αλλά δεν με πείραζε.
Σηκώθηκα και συνέχισα να τρέχω." Λέει ότι δεν θα ξαναπάει ποτέ στη Σαϊντνάγια.
Ο Αντνάν, επίσης, λέει ότι δεν μπορούσε να κοιτάξει πίσω στη φυλακή, καθώς έτρεχε κλαίγοντας προς τη Δαμασκό.
"Απλά συνέχισα.
Δεν μπορώ να το περιγράψω.
Μόλις πήγαινα στη Δαμασκό.
Ο κόσμος μας έπαιρνε από το δρόμο με τα αυτοκίνητά τους." Τώρα φοβάται κάθε βράδυ όταν πηγαίνει για ύπνο ότι θα ξυπνήσει στη φυλακή, και να ανακαλύψει ότι όλα ήταν ένα όνειρο.
Ο Κασέμ έτρεξε σε μια πόλη που λεγόταν Ταλ Μιν.
Εκεί ήταν που μια γυναίκα που παρείχε στους ελευθερωμένους κρατούμενους φαγητό, χρήματα και ρούχα τους είπε: "Ο Άσαντ έπεσε."
Τον έφεραν στη γενέτειρά του όπου ο εορταστικός πυροβολισμός χτύπησε και η δακρύβρεχτη οικογένειά του τον αγκάλιασε.
"Είναι σαν να ξαναγεννήθηκα.
Δεν μπορώ να στο περιγράψω," λέει.
Πρόσθετες αναφορές από τον Nihad Al-Salem